Η εξουδετέρωση της Αϊτής

Άσλεϊ Σμιθ (Counterpunch 14/1/2010. Ο Σμιθ γράφει στο Socialist Worker,όπου πρωτοδημοσιεύτηκε αυτό το άρθρο)



Γιατί το 60% των κτιρίων της πρωτεύουσας Πορτ-ο-Πρενς ήταν φθηνές και ανασφαλείς κατασκευές, όπως είπε ο δήμαρχος της πόλης; Γιατί δεν υπήρχαν οικοδομικοί κανονισμοί σε μια πόλη που βρίσκεται πάνω από ένα τεκτονικό ρήγμα; Γιατί το Πορτ-ο-Πρενς από μια μικρή πόλη των 50.000 κατοίκων, τη δεκαετία του 1950, έχει υπερδιογκωθεί σε μια πόλη 2 εκατομμυρίων απελπιστικά φτωχών ανθρώπων σήμερα; Γιατί ο κρατικός μηχανισμός σαρώθηκε πλήρως από την καταστροφή;
Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι αντέδρασαν στο γεγονός του σεισμού προσπαθώντας να βρουν τρόπους για να βοηθήσουν ή να στείλουν χρήματα, ο Αμερικανός Πατ Ρόμπερτσον της φονταμενταλιστικής Χριστιανικής Δεξιάς επέδειξε ένα νέο αβυσσαλέο ρατσισμό. Είπε ότι οι Αϊτινοί είναι καταραμένοι γιατί με την επανάστασή τους πριν από δύο αιώνες έκαναν συμφωνία με το διάβολο, προκειμένου να απελευθερωθούν από του Γάλλους δουλοκτήτες.
Τα κυρίαρχα εταιρικά ΜΜΕ τουλάχιστον ανέφεραν ότι το σεισμό τον προκάλεσε η μετακίνηση τεκτονικών πλακών και ότι η φτώχεια και η ανικανότητα της κυβέρνησης Πρεβάλ έκαναν ακόμη πιο καταστροφικές τις συνέπειες. Αλλά δεν ανέφεραν το γιατί.
“Η κάλυψη των ΜΜΕ χαρακτηρίζεται από πλήρη σχεδόν αποσύνδεση της καταστροφής από την κοινωνική και πολιτική ιστορία της Αϊτής”, αναφέρει ο Καναδός Ιβ Ένγκλερ, που ανήκει στην ομάδα αλληλεγγύης προς την Αϊτή. “Έχουν αναφέρει επανειλημμένα ότι η κυβέρνηση ήταν εντελώς απροετοίμαστη για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας κρίσης. Αυτό είναι αλήθεια. Όμως, δεν είπαν το λόγο”.
Γιατί το 60% των κτιρίων της πρωτεύουσας Πορτ-ο-Πρενς ήταν φτηνές και ανασφαλείς κατασκευές, όπως είπε ο δήμαρχος της πόλης; Γιατί δεν υπήρχαν οικοδομικοί κανονισμοί σε μια πόλη που βρίσκεται πάνω από ένα τεκτονικό ρήγμα; Γιατί το Πορτ-ο-Πρες από μια μικρή πόλη των 50.000 κατοίκων, τη δεκαετία του 1950, έχει υπερδιογκωθεί σε μια πόλη 2 εκατομμυρίων απελπιστικά φτωχών ανθρώπων σήμερα; Γιατί ο κρατικός μηχανισμός σαρώθηκε πλήρως από την καταστροφή;
Για να δοθούν απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, πρέπει κανείς να δει ένα δεύτερο ρήγμα – την ιμπεριαλιστική πολιτική των ΗΠΑ έναντι της Αϊτής. Η αμερικανική κυβέρνηση, τα Ηνωμένα Έθνη και άλλες δυνάμεις βοήθησαν την αϊτινή ελίτ να εντάξει τη χώρα στα νεοφιλελεύθερα οικονομικά σχέδια που έριξαν την πλειονότητα του πληθυσμού στη φτώχεια, ερήμωσαν την ύπαιθρο, κατέστρεψαν τις υποδομές και κατέστησαν πλήρως ανήμπορη την κυβέρνηση.
Το ρήγμα που προκάλεσε η ιμπεριαλιστική πολιτική συνδυάστηκε με το τεκτονικό ρήγμα και μετέτρεψε μια φυσική καταστροφή σε κοινωνική.
***
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ υποστήριζαν τις δικτατορίες του Παπά Ντοκ Ντιβαλιέ και στη συνέχεια του Μπέιμπι Ντοκ Ντιβαλιέ, που κυβέρνησαν τη χώρα από το 1957 μέχρι το 1986, ως αντικομουνιστικό αντίβαρο στην κοντινή Κούβα.
Υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, στις δεκαετίες του 1970 και 1980, ο υιός Ντιβαλιέ άνοιξε την αϊτινή οικονομία στο αμερικανικό κεφάλαιο. Τα εισαγόμενα αγροτικά προϊόντα που πλημμύρισαν τη χώρα κατέστρεψαν τη γεωργία. Έτσι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι από την ύπαιθρο συγκεντρώθηκαν σαν κοπάδια στις φτωχογειτονιές του Πορτ-ο-Πρενς, φθηνή εργατική δύναμη για τα εργατικά κολαστήρια που είχαν ιδρύσει οι Αμερικανοί στις ειδικές ζώνες προστασίας των εξαγωγών.
Στη δεκαετία του 1980, οι Αϊτινοί ξεσηκώθηκαν για να διώξουν τους Ντιβαλιέ από την εξουσία και εξέλεξαν , το 1990, έναν μεταρρυθμιστή, τον Ζαν-Μπερτράν Αριστίντ ως πρόεδρο. Στο πρόγραμμά του περιλάμβανε τον αναδασμό της γης, τη βοήθεια προς τους χωρικούς, την αναδάσωση, τις επενδύσεις στις λαϊκές υποδομές, τις αυξήσεις μισθών και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα για τους εργάτες που δούλευαν στα εργοστάσια-κάτεργα.
Στη συνέχεια, τον Σεπτέμβριο του 1991, οι ΗΠΑ υποστήριξαν ένα πραξικόπημα που ανέτρεψε τον Αριστίντ. Τελικά, ο εκλεγμένος πρόεδρος αποκαταστάθηκε το 1995, όταν ο Μπιλ Κλίντον έστειλε στρατεύματα στο νησί – υπό τον όρο όμως
ότι θα εφάρμοζε το αμερικανικό νεοφιλελεύθερο σχέδιο, το “σχέδιο θανάτου” όπως το αποκαλούν οι Αϊτινοί.
Ο Αριστίντ αντιστάθηκε στην εφαρμογή ορισμένων σημείων του αμερικανικού προγράμματος για την Αϊτή, αλλά εφάρμοσε άλλα, υπονομεύοντας τις πιο ελπιδοφόρες μεταρρυθμίσεις του. Οι Αμερικανοί γίνονταν όλο και πιο ανυπόμονοι εξαιτίας της μη πλήρους υπακοής του, και όταν ζήτησε 21 δισεκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους του στην εξουσία,επέβαλαν οικονομικό εμπάργκο που στραγγάλισε τη χώρα ρίχνοντας αγρότες και εργάτες σε ακόμη μεγαλύτερη φτώχεια.
***
Το 2004, οι ΗΠΑ συνεργάστηκαν με την αϊτινή άρχουσα τάξη και αναβίωσαν τα τάγματα θανάτου τα οποία ανέτρεψαν την κυβέρνηση, απήγαγαν και απέλασαν τον Αριστίντ. Τα Ηνωμένα Έθνη έστειλαν στρατεύματα κατοχής στη χώρα και στην εξουσία εγκαταστάθηκε η κυβέρνηση-μαριονέτα του Ζεράρ Λατορτί με στόχο να συνεχίσει την εφαρμογή του αμερικανικού νεοφιλελεύθερου σχεδίου.
Το βραχύβιο καθεστώς του Λατορτί ήταν πλήρως διεφθαρμένο –ο ίδιος και οι φίλοι του έβαλαν στην τσέπη μέρος των 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων που διοχετεύτηκαν στη χώρα από τις ΗΠΑ και άλλες δυνάμεις μετά τον τερματισμό του εμπάργκο. Το καθεστώς κατεδάφισε τις ήπιες μεταρρυθμίσεις που είχε κατορθώσει να εφαρμόσει ο Αριστίντ. Η φτώχεια και η υποβάθμιση των υποδομών της χώρας επιδεινώθηκαν.
Στις εκλογές του 2006, οι Αϊτινοί ψήφισαν τον επί μακρόν σύμμαχο του Αριστίντ Ρενέ Πρεβάλ ως πρόεδρο. Όμως ο Πρεβάλ είναι μια ανίσχυρη προσωπικότητα που συναίνεσε με τα αμερικανικά σχέδια για τη χώρα και απέτυχε να αναχαιτίσει την αυξανόμενη κοινωνική κρίση.
Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ, ο ΟΗΕ και άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις κατάφεραν να παρακάμψουν την κυβέρνηση Πρεβάλ και να διοχετεύσουν χρήματα στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) αντί να τα διαθέσουν στις κρατικές υπηρεσίες. Ο Ιβ Ένγκλερ λέει ότι “σήμερα στην Αϊτή οι ΜΚΟ έχουν τη μεγαλύτερη κατά κεφαλήν παρουσία στον κόσμο”. Η κυβέρνηση του Πρεβάλ έχει γίνει πολιτικό φύλλο συκής, πίσω από το οποίο οι βασικές αποφάσεις λαμβάνονται από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και εφαρμόζονται από τις διεθνείς ΜΚΟ που αυτές επιλέγουν.
***
Την πραγματική εξουσία δεν την ασκεί η κυβέρνηση Πρεβάλ, αλλά οι δυνάμεις κατοχής του ΟΗΕ με τη στήριξη των ΗΠΑ. Οι δυνάμεις του ΟΗΕ, υπό βραζιλιάνικη ηγεσία, προστάτεψαν τους πλούσιους και συνεργάστηκαν –ή έκαναν τα στραβά μάτια– με τα ακροδεξιά τάγματα θανάτου που τρομοκρατούν τους υποστηρικτές του Αριστίντ και του κόμματός του Lavalas.
Οι κατακτητές δεν έχουν κάνει τίποτε για ν’ αντιμετωπίσουν τη φτώχεια, για να αποκαταστήσουν τις διαλυμένες υποδομές και την τεράστια αποψίλωση των δασών που επιδεινώνει τα αποτελέσματα πολλών φυσικών καταστροφών – των μεγάλων τυφώνων του 2004 και του 2008 και τώρα του μεγάλου σεισμού στο Πορτ-ο-Πρενς.
Αντ΄ αυτού, απλώς αστυνομεύουν εν μέσω κοινωνικής καταστροφής και έτσι διαπράττουν τα συνήθη εγκλήματα που χαρακτηρίζουν τις απανταχού αστυνομικές δυνάμεις. Όπως έγραψε ο Νταν Μπίτον στη NACLA Report on Americas: “Η Αποστολή Σταθεροποίησης του ΟΗΕ στην Αϊτή (Minustah), που άρχισε τον Ιούνιο του 2004, έχει στιγματιστεί από σκάνδαλα δολοφονιών, βιασμών και άλλων βίαιων πράξεων των στρατιωτών της σχεδόν από την έναρξη της παρουσίας της”.
Αρχικά η κυβέρνηση Μπους και τώρα η κυβέρνηση Ομπάμα χρησιμοποίησαν το πραξικόπημα, την κοινωνική κρίση και τις φυσικές καταστροφές για να επεκτείνουν την εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων οικονομικών σχεδίων.
Υπό τον Ομπάμα, οι ΗΠΑ διέγραψαν μεν 1,2 δισ. δολάρια χρέους, αλλά όχι όλο το χρέος της Αϊτής – και έτσι η χώρα πληρώνει ακόμη τεράστια ποσά στην Παναμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης. Η ανακούφιση από το χρέος είναι η κλασική βιτρίνα της αληθινής πολιτικής του Ομπάμα έναντι της Αϊτής, που είναι ίδια με την προγενέστερη αμερικανική πολιτική.
Σε στενή συνεργασία με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ στην Αϊτή, τον πρώην πρόεδρο Μπιλ Κλίντον, ο Ομπάμα πίεσε να εφαρμοστεί ένα οικονομικό πρόγραμμα οικείο σε όλη την Καραϊβική – τουρισμός, υφαντουργίες-κάτεργα και εξασθένηση του δημόσιου ελέγχου της οικονομίας μέσω ιδιωτικοποιήσεων και απορρύθμισης.
Πιο συγκεκριμένα, ο Κλίντον έχει ενορχηστρώσει ένα σχέδιο για τη μετατροπή του βορρά της Αϊτής σε τουριστική περιοχή, όσο γίνεται πιο μακριά από τις συνεχώς επεκτεινόμενες φτωχογειτονιές του Πορτ-ο-Πρενς. Ο Κλίντον δελέασε την εταιρεία Royal Caribbean Cruise Lines να επενδύσει 55 εκατομμύρια δολάρια για να κατασκευάσει μια προβλήτα κατά μήκος της ακτογραμμής του Λαμπαντί, την οποία μίσθωσε μέχρι το 2050.
Από εκεί, η τουριστική βιομηχανία της Αϊτής ευελπιστεί να οργανώνει εκδρομές στο κάστρο Λαφεριέρ, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή ενός βουνού, και στο παλάτι Σαν Σουσί που χτίστηκαν από τον Ανρί Κριστόφ, έναν από τους ηγέτες της επανάστασης των σκλάβων της Αϊτής. Σύμφωνα με την εφημερίδα Miami Herald:
Το αξίας 40 εκατομμυρίων δολαρίων πρόγραμμα θα μεταμορφώσει τη σημερινή μικρή και όμορφη πόλη του Μιλό, που φιλοξενεί τα ερείπια του κάστρου και του Σαν Σουσί, σε ένα άκρως τουριστικό προορισμό, με αγορές έργων τέχνης και χειροτεχνημάτων, εστιατόρια και πλακόστρωτους δρόμους. Οι επισκέπτες θα μεταφέρονται με οχηματαγωγά στον κόλπο, μετά την πόλη Καπ-Αϊτιέν, και στη συνέχεια με λεωφορείο πέρα από τις φυτείες των χωρικών. Φτάνοντας το Μιλό θα περπατούν ή θα ιππεύουν προς το κάστρο, το οποίο κηρύχθηκε το 1982 [από την ΟΥΝΕΣΚΟ] τόπος παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς…
Ο οικοτουρισμός, η αρχαιολογική εξερεύνηση και οι ηδονοβλεπτικές επισκέψεις σε τελετές βουντού αποτελούν τον κράχτη της αναπτυσσόμενης βιομηχανίας τουρισμού της Αϊτής, καθώς η Royal Caribbean σχεδιάζει να φέρει το μεγαλύτερο κρουαζερόπλοιο του κόσμου, ανταποκρινόμενη στην ανάγκη για εκδρομές.
Έτσι, ενώ ο Πατ Ρόμπερτσον αποκηρύττει τη μεγάλη επανάσταση των σκλάβων της Αϊτής ως συμφωνία με το διάβολο, ο Μπιλ Κλίντον βοηθάει να υποβαθμιστεί σε μια παγίδα για τους τουρίστες.
Ταυτόχρονα, τα σχέδια του Κλίντον για την Αϊτή περιλαμβάνουν την επέκταση των εργοστασίων-κατέργων για να επωφεληθούν οι επιχειρηματίες από τη χρήση της φθηνής εργατικής δύναμης του πληθυσμού των πόλεων. Οι δασμοαπαλλαγές που εκχώρησαν οι ΗΠΑ στα εξαγόμενα από την Αϊτή ενδύματα διευκολύνουν την επιστροφή αυτών των επιχειρήσεων-κατέργων στο νησί.
Ο Κλίντον εκθείασε τις δυνατότητες ανάπτυξης τέτοιων εργοστασίων κατά τη διάρκεια μιας αστραπιαίας περιοδείας σε εργοστάσιο υφαντουργίας που ανήκει και διευθύνεται από τη διαβόητη Cintas Corp. Ανάγγειλε ότι ο Τζορτζ Σόρος πρόσφερε 50 εκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή ενός νέου βιομηχανικού πάρκου, όπου θα εγκατασταθούν αυτά τα κάτεργα, προβλέποντας ότι θα μπορούσε να δημιουργήσει 25.000 θέσεις εργασίας στον κλάδο του ενδύματος. Ο Κλίντον εξήγησε σε μια συνέντευξη Τύπου ότι η κυβέρνηση της Αϊτής θα μπορούσε να δημιουργήσει “περισσότερες θέσεις εργασίας μειώνοντας το κόστος των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του κόστους ενοικίου”.
Όπως είπε ο ιδρυτής της οργάνωσης υπεράσπισης δικαιωμάτων TransAfrica στο δίκτυο Democracy Now!: “ Αυτό δεν είναι το είδος της επένδυσης που χρειάζεται η Αϊτή. Χρειάζεται επενδύσεις κεφαλαίου. Χρειάζεται επενδύσεις που θα την καθιστούν αυτάρκη. Χρειάζεται επενδύσεις που θα της εξασφαλίσουν τα αναγκαία τρόφιμα”.
Ένας από τους λόγους που ο Κλίντον εκθείαζε με τόση επιμονή τα εργατικά κάτεργα είναι ότι το πραξικόπημα [του 2004], το οποίο στήριξε η αμερικανική κυβέρνηση, κατέστειλε κάθε αντίσταση. Ξεφορτώθηκε τον Αριστίντ και την ενοχλητική συνήθειά του να αυξάνει τους κατώτατους μισθούς. Του απαγόρευσε να επιστρέψει στη χώρα, τρομοκράτησε τους συμμάχους του και απαγόρευσε στο κόμμα του, Fanmi Lavalas, το οποίο υποστηριζόταν από την πλειοψηφία, να συμμετάσχει στις εκλογές για την κυβέρνηση. Το δικτατορικό καθεστώς οργάνωσε επίσης επιθέσεις εναντίον των συνδικαλιστών μέσα στα εργοστάσια-κάτεργα.
Συνεπώς ο Κλίντον ήταν σε θέση να διαβεβαιώσει τους επιχειρηματίες: “Το πολιτικό ρίσκο που αναλαμβάνετε στην Αϊτή είναι μικρότερο απ’ όσο υπήρξε ποτέ στη διάρκεια της ζωής μου”.
Έτσι, όπως και οι προηγούμενες προεδρίες, η προεδρία Ομπάμα εργάστηκε προς όφελος της αϊτινής ελίτ, διευκόλυνε τις διεθνικές εταιρείες να επωφεληθούν από τη φθηνή εργατική δύναμη, υπέσκαψε την ικανότητα του αϊτινού κράτους να θεσπίζει κοινωνικές ρυθμίσεις και κατέστειλε κάθε πολιτική αντίσταση.
***
Αυτές οι πολιτικές οδήγησαν ευθέως στην εξουδετέρωση του κράτους, στην καταστροφή των δημόσιων υποδομών, στην οικοδόμηση επικίνδυνων κτιρίων και σε απελπιστική φτώχεια. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τους τυφώνες, και τώρα με το σεισμό, μετέτρεψαν τις φυσικές σε κοινωνικές καταστροφές.
Η βοήθεια προς την Αϊτή σήμερα είναι άκρως αναγκαία, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας κάνει πολιτικά τυφλούς. Όπως είπε ο Ένγκλερ:
Η βοήθεια προς την Αϊτή χρησιμοποιούνταν πάντα για να προωθήσει τα ιμπεριαλιστικά συμφέροντα. Αυτό είναι προφανές αν εξετάσει κανείς το πώς μεταχειρίστηκαν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς την κυβέρνηση του Αριστίντ και πώς την κυβέρνηση των πραξικοπηματιών. Στέρησαν από τον Αριστίντ σχεδόν όλη τη βοήθεια. Μετά το πραξικόπημα όμως, άνοιξαν την κάνουλα του χρήματος για να στηρίξουν ορισμένες από τις πιο αντιδραστικές δυνάμεις της αϊτινής κοινωνίας.
Πρέπει λοιπόν να αντισταθούμε σε κάθε προσπάθεια των ΗΠΑ και άλλων δυνάμεων να χρησιμοποιήσουν αυτή την κρίση για να επιβάλουν ακόμη πιο εκτεταμένα το πρόγραμμά τους σε μια εξαντλημένη χώρα.
Πρέπει να έχουμε επίγνωση του ρόλου που παίζουν οι διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ενώ πολλές ΜΚΟ προσπαθούν να αντιμετωπίσουν την κρίση, η αμερικανική και άλλες κυβερνήσεις τούς δίνουν βοήθεια με σκοπό την υπονόμευση του δημοκρατικού δικαιώματος των Αϊτινών στον αυτοπροσδιορισμό. Οι διεθνείς ΜΚΟ δεν ελέγχονται από το αϊτινό κράτος ή τον αϊτινό πληθυσμό. Έτσι η βοήθεια που διοχετεύεται μέσω αυτών υποσκάπτει ακόμη περισσότερο τον ελάχιστο έλεγχο που ασκούν ακόμη οι Αϊτινοί στην κοινωνία τους.
Η κυβέρνηση Ομπάμα οφείλει να άρει αμέσως την απαγόρευση επιστροφής του Αριστίντ στη χώρα [ζει εξόριστος στη Νότια Αφρική] και την απαγόρευση συμμετοχής του κόμματός του στην εκλογική διαδικασία — στην οποία όμως επιτρέπεται να συμμετάσχει ένας γνωστός ναρκέμπορος εγκληματίας και ηγέτης του πραξικοπήματος, ο Γκι Φιλίπ, και το κόμμα του Μέτωπο Εθνικής Ανοικοδόμησης. Ο Αριστίντ και το κόμμα του είναι το πιο δημοφιλές στη χώρα και πρέπει να έχει το δικαίωμα να συμμετέχει σε μια ανοιχτή και ανόθευτη ψηφοφορία.
Επίσης, οι ΗΠΑ πρέπει να σταματήσουν να απελαύνουν Αϊτινούς που εγκατέλειψαν την κατεστραμμένη από την κρίση χώρα τους και να παραχωρήσουν το καθεστώς προσωρινής προστασίας στους Αϊτινούς πρόσφυγες. Να επιτρέψουν σε κάθε Αϊτινό που προσπάθησε να διαφύγει από την πολιτική και κοινωνική κρίση μετά το πραξικόπημα, τους τυφώνες και τώρα το σεισμό να μείνει νόμιμα στις ΗΠΑ.
Πάνω απ’ όλα, πρέπει να απαιτήσουμε να σταματήσουν οι ΗΠΑ να επιβάλουν τα νεοφιλελεύθερα σχέδιά τους. Οι ΗΠΑ λεηλατούσαν επί δεκαετίες την αϊτινή κοινωνία. Δεν χρωστά η Αϊτή στις ΗΠΑ, στις άλλες χώρες ή στα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, αλλά το αντίθετο. Οι ΗΠΑ, η Γαλλία, ο Καναδάς και τα Ηνωμένα Έθνη οφείλουν αποζημιώσεις στο λαό της Αϊτής, για να επανορθώσουν τη ζημιά που προκάλεσαν με την ιμπεριαλιστική λεηλασία της χώρας.
Με τα κεφάλαια αυτά και την πολιτική ελευθερία, οι Αϊτινοί θα μπορούσαν τελικά να διαμορφώσουν το πολιτικό και οικονομικό τους μέλλον – όσα ονειρεύτηκαν αυτοί που ξεσηκώθηκαν ενάντια στη σκλαβιά 200 χρόνια πριν.

Από το blog της ΠΑΣΑ 17.1.10